Các Quốc Gia Không Giáp Biển Trên Thế Giới: Bất lợi địa lý và hệ lụy phát triển

Những quốc gia “kẹt giữa đất liền” – danh sách và đặc điểm

Một số nước như Áo, Zambia và Serbia có tới 8 nước láng giềng bao quanh. Những quốc gia khác như Bhutan, Andorra, hoặc Liechtenstein chỉ giáp từ 1 đến 2 nước.

Đặc biệt, có hai quốc gia – Uzbekistan và Liechtenstein – còn được gọi là “landlocked kép”, tức là không chỉ không giáp biển, mà cả các nước láng giềng của họ cũng đều không giáp biển Đây là yếu tố khiến việc vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu trở nên phức tạp, vì phụ thuộc hoàn toàn vào cơ sở hạ tầng và ổn định chính trị của nước láng giềng trung chuyển.

Bất lợi về phát triển kinh tế – góc nhìn địa chính trị

Tổng cộng, có khoảng 640 triệu người đang sống trong các quốc gia không giáp biển, trong đó phần lớn đến từ các nước đang phát triển. Sự phân bố cụ thể như sau:

• 2/3 các quốc gia không giáp biển nằm tại châu Phi
• 1/3 còn lại thuộc châu Á
• 4% tại Nam Mỹ
• 1% ở châu Âu

Việc thiếu kết nối trực tiếp với hệ thống vận tải biển khiến chi phí logistics tăng cao, giảm khả năng cạnh tranh xuất khẩu và khiến các quốc gia này dễ tổn thương hơn về mặt địa chính trị.

Ví dụ, Ethiopia – quốc gia không giáp biển đông dân nhất – phải phụ thuộc gần như hoàn toàn vào cảng Djibouti để tiếp cận thương mại toàn cầu. Còn tại khu vực Trung Á, Kazakhstan là quốc gia không giáp biển lớn nhất thế giới, nhưng lại có mạng lưới kết nối đường bộ, đường sắt tốt giúp giảm phần nào bất lợi.

Trường hợp đặc biệt: quốc gia bị bao quanh hoàn toàn bởi một quốc gia khác

Có ba trường hợp hiếm gặp trên thế giới:

• Vatican (trong lòng thủ đô Rome, Ý)
• San Marino (cũng nằm trọn trong nước Ý)
• Lesotho (bị Nam Phi bao quanh hoàn toàn)

Đây là những ví dụ đặc biệt của hiện tượng “enclave” – một quốc gia nằm trọn trong lãnh thổ một quốc gia khác.

Sự chênh lệch phát triển: giàu nghèo giữa các nước không giáp biển

Một số quốc gia không giáp biển lại có mức sống rất cao, tiêu biểu như:

• Thụy Sĩ
• Luxembourg
• Áo

Nhưng ngược lại, một số nước như Nam Sudan, Afghanistan, hay Burkina Faso thuộc nhóm nghèo nhất thế giới.

Điều này cho thấy, không có đường bờ biển không đồng nghĩa với nghèo nàn – nhưng chắc chắn là một thách thức lớn cần vượt qua.

Vai trò của địa lý trong định hình vận mệnh quốc gia

Việc không có biển không chỉ là bất lợi kinh tế, mà còn là yếu tố ảnh hưởng đến chính sách đối ngoại, an ninh năng lượng và cả sức mạnh quân sự.

Các quốc gia không giáp biển thường phải duy trì quan hệ tốt với láng giềng trung chuyển, hoặc đầu tư mạnh vào hạ tầng vận tải xuyên biên giới. Một số nước chọn cách tham gia liên minh khu vực (như Liên minh châu Âu hoặc Liên minh Kinh tế Á – Âu) để giảm thiểu rào cản địa lý.