Nội dung bài viết
Những chuyển động ngắn hạn trong nhiệm kỳ 2 của Donald Trump
- Sa thải người đứng đầu Cục Thống kê Lao động Mỹ.
- Toan tính kiểm soát Cục Dự trữ Liên bang (Fed).
- Tăng thuế nhập khẩu với Ấn Độ lên 50%.
- Trung – Nga – Ấn phô trương sức mạnh chung ở Bắc Kinh.
- Mỹ ném bom Iran, chiến tranh Ấn – Pakistan, “Ngày Giải phóng” với cú sốc thuế quan toàn cầu.
Những sự kiện rời rạc, nhưng khi xâu chuỗi lại, chúng phản ánh một sự thay đổi căn bản trong định hướng chính sách của Washington.
Biến chuyển trung hạn
Sau Chiến tranh Lạnh, Mỹ là người bảo trợ cho tự do thương mại, an ninh toàn cầu và chuẩn mực quản trị. Giờ đây, Trump đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu, phá vỡ nhiều nguyên tắc mà Mỹ từng bảo vệ. Sự xoay trục này có thể trở thành một bước ngoặt định hình nhiều thập kỷ tới.
Kinh tế toàn cầu đang cảm nhận rõ tác động. Bloomberg Economics dự báo tăng trưởng GDP toàn cầu chỉ đạt 3% năm 2025 và 2,7% năm 2026, thấp hơn mức trung bình 3,5% trước đại dịch. Trung Quốc – nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu – là bên chịu ảnh hưởng nặng nhất. Trong khi đó, Mỹ ngắn hạn hưởng lợi: tăng trưởng quý II vẫn vững, chứng khoán tiến gần kỷ lục, Apple, TSMC hay Hyundai cam kết đầu tư hàng trăm tỷ USD vào sản xuất trong nước.
Tuy nhiên, về dài hạn, bức tranh không mấy sáng sủa. Thuế quan cao sẽ làm giảm tăng trưởng, gia tăng lạm phát và bào mòn lợi nhuận. Chi phí sản xuất cao, từ lương nhân công đến hạ tầng yếu kém, khiến làn sóng đưa sản xuất quay lại Mỹ khó thành hiện thực.
An ninh và quốc phòng
Trump không chỉ thay đổi kinh tế mà còn đảo lộn an ninh toàn cầu. Ông yêu cầu đồng minh tự chi trả cho an ninh:
- Ukraine trở thành chuyện riêng của châu Âu.
- Đài Loan phải trả phí để được “bảo hiểm an ninh”.
- Mỹ có thể rút bớt quân khỏi nhiều điểm nóng quốc tế.
Nếu châu Âu nâng ngân sách quốc phòng lên mức 3,5% GDP, họ có thể phải vay thêm 2.300 tỷ USD trong thập kỷ tới. Trong khi đó, các khu vực nhạy cảm như bán đảo Triều Tiên, eo biển Đài Loan hay sườn phía đông NATO sẽ phải đối mặt với rủi ro cao hơn.
Đồng USD trước thách thức mới
Trong nhiều thập kỷ, thế giới dựa vào Mỹ như “người tiêu dùng lớn nhất” và “cảnh sát toàn cầu”. Đổi lại, đồng USD trở thành đồng tiền dự trữ số một và Mỹ dễ dàng tài trợ thâm hụt bằng trái phiếu. Nhưng nay, khi Mỹ không còn muốn mua sắm và gánh vai trò quân sự, thế giới có thể dần quay lưng với đồng bạc xanh.
Điều này đang phản ánh ở đồng USD yếu hơn và lợi suất trái phiếu kho bạc cao hơn – một tín hiệu rằng Mỹ sẽ khó duy trì lợi thế tài chính rẻ như trước.
Chi phí kinh tế của chiến tranh
Phân tích của Bloomberg cho thấy, nếu nhân số người chết trong chiến tranh với GDP bình quân đầu người, ta sẽ thấy “giá kinh tế” khổng lồ của xung đột. Những năm 1970–1980, chi phí này tăng vọt do nhiều điểm nóng cùng bùng nổ. Thời kỳ sau 2000, các cuộc chiến tại Iraq, Afghanistan và Trung Đông lại đẩy con số đi lên. Những năm gần đây, xung đột tại Ukraine, Gaza và căng thẳng ở châu Á tiếp tục làm chi phí chiến tranh leo thang, chạm mức cao nhất nhiều thập kỷ.
Thách thức dài hạn
Ở cấp độ dài hạn, Trump đã rút Mỹ khỏi Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu một lần nữa. Cuộc chiến toàn cầu chống lại biến đổi khí hậu vẫn tiếp diễn, nhưng thiếu đi quốc gia phát thải lớn thứ hai thế giới, nỗ lực này trở nên khó khăn hơn nhiều.
Không có đường quay lại
Trump đã khai thác triệt để sự bất mãn của tầng lớp lao động Mỹ trước làn sóng mất việc vì toàn cầu hóa. Biden trước đó cũng giữ nguyên nhiều hàng rào thuế quan của Trump. Vì vậy, bất kỳ tổng thống nào trong tương lai muốn quay lại mô hình thương mại tự do đều sẽ phải đánh cược cả sự nghiệp chính trị – và đối mặt với thực tế ngân sách Mỹ ngày càng phụ thuộc vào nguồn thu từ thuế quan.
Thế giới đang bước vào một trật tự mới đầy rạn nứt – nơi Mỹ thu mình, đồng minh buộc phải tự xoay sở, kinh tế toàn cầu đối diện với tăng trưởng chậm và lạm phát cao, trong khi chiến tranh và biến đổi khí hậu tiếp tục chất thêm gánh nặng. Đây là một bước ngoặt chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ, thậm chí nhiều thế kỷ.
Folow page: Vietnam Economy
Xem thêm: Trung Quốc: “Quá lớn” để Mỹ trừng phạt như phần còn lại của thế giới?
Vietnamese 
English 