Nếu… Mỹ ngừng ủng hộ Israel ngay ngày mai thì sao?

Trong khi chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden đôi lúc bày tỏ sự khó chịu trước những khủng hoảng mà Mỹ đã góp phần tạo ra ở Gaza, chính quyền Donald Trump thì không hề tỏ ra e ngại, thậm chí hồi tháng 2 còn gợi ý rằng toàn bộ dân số Gaza nên bị “thanh lọc sắc tộc”.

Vai trò của Mỹ

Sự ủng hộ của Mỹ là tối quan trọng đối với cỗ máy chiến tranh của Israel:

• Cung cấp vũ khí giúp Israel giết hơn 63.000 người ở Gaza.
• Dùng quyền phủ quyết tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc để chặn các yêu cầu ngừng bắn.
• Hỗ trợ Israel tại Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ), nơi Israel bị cáo buộc tội diệt chủng.
• Trừng phạt các thành viên Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) vì đã ra lệnh bắt Netanyahu và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant với cáo buộc tội ác chiến tranh.

Nhiều tổ chức nhân quyền kêu gọi Mỹ chấm dứt ủng hộ Israel, cho rằng Washington đang đồng lõa trong một tội ác diệt chủng được nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế công nhận.

Nhưng nếu Mỹ làm vậy thì điều gì sẽ xảy ra?

Al Jazeera đã hỏi ý kiến 4 chuyên gia:

• Hamze Attar – nhà phân tích quốc phòng
• Ori Goldberg – nhà khoa học chính trị Israel
• HA Hellyer – thành viên cấp cao tại Royal United Service Institute và Center for American Progress
• Daniel Levy – cựu cố vấn chính phủ Israel

1. Tác động quốc tế

“Tôi cảm nhận rằng nhiều quốc gia phương Tây từng ủng hộ Israel giờ đang cảm thấy bất lực và thậm chí mong muốn Israel sụp đổ. Ngay cả với Đức, mối ràng buộc hậu chiến cũng đã rạn nứt và có lẽ sẽ không tồn tại nếu không có Mỹ.

Nếu Mỹ ngừng ủng hộ ngay lập tức, tôi đoán tất cả sẽ quay lưng chống lại Israel, dù không ai muốn là người ra tay trước.

Tôi không chắc sẽ là lệnh trừng phạt hay áp dụng Chương 7 của Hiến chương LHQ (cho phép can thiệp ngay lập tức), nhưng nó sẽ diễn ra rất nhanh.”
— Ori Goldberg

2. Tác động khu vực – Israel có bị tấn công như họ tuyên bố?

“Nếu loại bỏ Mỹ khỏi phương trình, đồng nghĩa loại bỏ trở ngại lớn nhất cho một giải pháp thực sự.

Việc Israel hội nhập khu vực chưa bao giờ là ưu tiên hàng đầu, bởi sự hỗ trợ của Mỹ cho phép họ hành động mà không lo bị trừng phạt, như chúng ta thấy đối với người Palestine, Lebanon, Syria…

Cái ý tưởng rằng Israel đang ở bờ vực bị tấn công là không đúng, và nhiều người sẽ nói rằng điều đó đã không còn đúng từ hàng thập kỷ trước.

Quân đội Syria không tránh tấn công Israel vì Mỹ, mà vì họ không muốn chiến tranh mới và biết sẽ gặp sự kháng cự mạnh mẽ; điều tương tự cũng đúng với các nước khác.”
— HA Hellyer

3. Tác động tài chính

“Israel phụ thuộc nhiều vào Mỹ về tài chính, nhưng sẽ không sụp đổ ngay lập tức.

Israel dựa rất nhiều vào ngành công nghiệp vũ khí công nghệ cao – phần lớn được Mỹ hỗ trợ cả về viện trợ lẫn cơ hội nghiên cứu và phát triển gần như vô hạn.

Mỹ cũng đóng vai trò như ‘huấn luyện viên cầm khăn lau mồ hôi’ với các khoản bảo lãnh vay và cơ chế hỗ trợ khác.

Nếu mất Mỹ, tác động sẽ không xảy ra ngay, nhưng rồi sẽ dẫn đến sa thải hàng loạt trong các công ty công nghệ lớn và sự suy yếu của quân đội.”
— Ori Goldberg

4. Tác động chính trị nội bộ

“Không nhiều như bạn nghĩ. Cộng đồng định cư ở Israel vẫn tin vào ‘sứ mệnh Chúa giao’, họ sẽ tiếp tục bất kể điều gì xảy ra.

Netanyahu cũng có thể tiếp tục, không phải vì ông ta tài giỏi, mà vì ông phản ánh đúng suy nghĩ của phần lớn xã hội Israel.

Ông ta có thể nói rằng lý do tấn công Gaza là để Israel không bao giờ phải phụ thuộc vào nước khác, và vẫn sống sót về chính trị.”
— Ori Goldberg

“Mỹ là món quà liên tục cho phe cánh hữu Israel. Nếu là tổng thống Dân chủ, họ nói: ‘Xem chúng tôi kiểm soát họ tốt thế nào’. Nếu là Trump, họ nói: ‘Xem, Mỹ đồng ý với chúng tôi’.

Không có Mỹ, họ mất đi tính chính danh này.

Về đối xử với người Palestine, Mỹ cho Israel quyền miễn trừ tuyệt đối: có thể phát động chiến tranh diệt chủng ở Gaza hay mở rộng khu định cư mà không phải trả giá. Ở các xã hội khác, cái giá này sẽ đến từ cộng đồng quốc tế hoặc lương tri xã hội của chính họ – nhưng ở Israel, không có cả hai.”
— Daniel Levy

5. Tác động với quân đội

“Nếu Mỹ biến mất ngay ngày mai, Israel có thể duy trì chiến tranh ở Gaza khoảng 1 năm, nhưng sẽ phải thay đổi ưu tiên do trở nên dễ bị tổn thương hơn nhiều.

Mỗi viên đạn hay quả bom dùng ở Gaza sẽ là bớt đi một phần cho phòng thủ.

Không còn Mỹ, việc chặn tín hiệu từ vệ tinh thương mại để che giấu lãnh thổ Israel sẽ chấm dứt, kẻ thù sẽ quan sát được lãnh thổ ngay lập tức.

Các hệ thống phòng thủ như Iron Dome hay Arrow – được Mỹ tài trợ một phần – cũng mất, khiến Israel dễ bị tấn công hơn.

Họ sẽ phải tìm nguồn cung quân sự khác, có thể từ NATO châu Âu, nhưng châu Âu đang thiếu vũ khí vì lo ngại Nga, nên sẽ không nhanh.

Và châu Âu sẽ bán vũ khí với giá thị trường, trong khi Mỹ cung cấp miễn phí theo chương trình viện trợ.”
— Hamze Attar

6. Tác động ở Gaza và Bờ Tây

“Khi cấp cao quân đội biết chuyện, họ sẽ kêu gọi kết thúc chiến tranh ngay.”
— Ori Goldberg

“Ngân hàng trung ương và quân đội sẽ nhanh chóng nhận ra rằng họ không còn vũ khí hay tiền để tiếp tục chiến tranh.

Lúc đó, tùy phản ứng của các quốc gia khác, cuộc chiến sẽ trở nên không thể duy trì về cả chính trị lẫn kinh tế.”
— Daniel Levy

“Tôi nghĩ Israel sẽ chọn chiến lược ‘cầm chừng’ ở Gaza và Bờ Tây để câu giờ.

Uy tín quốc tế của Israel đã chạm đáy, nhưng Mỹ vẫn giúp họ tránh được trách nhiệm pháp lý.

Không có Mỹ, Israel sẽ bị đối xử như một quốc gia bị cô lập – giống Nam Phi thời apartheid. Khi đó, giới lãnh đạo apartheid đã buộc phải thay đổi, không phải vì họ tốt đẹp, mà vì không còn lựa chọn nào khác và muốn cứu vớt những gì còn lại.”
— HA Hellyer

Folow page: Vietnam Economy
Xem thêm: Trung Quốc: “Quá lớn” để Mỹ trừng phạt như phần còn lại của thế giới?