Thái Lan – Campuchia: Xung Đột Biên Giới và Những Kịch Bản Định Hình Tương Lai Khu Vực

Bối cảnh căng thẳng và nguy cơ leo thang

Tình hình biên giới giữa Thái Lan và Campuchia đang đứng trước một ngã rẽ nguy hiểm, với những cuộc giao tranh gần đây đã gây ra thương vong dân sự, buộc hàng ngàn người phải di tản và ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành du lịch vốn nhạy cảm của cả hai quốc gia. An ninh khu vực Đông Nam Á đang bị đe dọa. Sự can thiệp của các cường quốc như Trung Quốc, với lời kêu gọi đối thoại, cho thấy mức độ quan tâm của cộng đồng quốc tế. Đồng thời, việc cả hai bên tăng cường triển khai lực lượng quân sự càng làm tăng thêm nguy cơ bùng phát xung đột.

KỊCH BẢN 1: Leo thang thành xung đột quân sự cục bộ – Căng thẳng chưa có hồi kết

• Diễn biến: Kịch bản này dự báo các cuộc giao tranh sẽ không ngừng lại mà còn lan rộng sang nhiều điểm nóng khác dọc biên giới, đặc biệt là tại các tỉnh chiến lược như Surin, Sa Kaeo của Thái Lan và Oddar Meanchey của Campuchia.
• Tình huống xấu: Nếu kịch bản này xảy ra, chúng ta có thể chứng kiến sự gia tăng đáng kể về thương vong dân sự, cơ sở hạ tầng thiết yếu bị phá hủy, và thậm chí là nguy cơ đụng độ hải quân trên sông hoặc các khu vực giáp biển, làm tình hình thêm phức tạp.
• Hệ quả: Một cuộc xung đột quân sự cục bộ sẽ gây ra bất ổn nghiêm trọng cho toàn bộ khu vực, làm tổn hại nặng nề đến quan hệ ngoại giao giữa các thành viên ASEAN và có thể kích hoạt các cơ chế hòa giải khẩn cấp từ các tổ chức quốc tế.
• Khả năng xảy ra: Trung bình đến cao, đặc biệt nếu các nỗ lực đàm phán và hạ nhiệt căng thẳng không được triển khai một cách kịp thời và hiệu quả.

KỊCH BẢN 2: ASEAN can thiệp và làm trung gian hòa giải – Vai trò của hợp tác khu vực

• Diễn biến: Trước áp lực ngày càng tăng từ cộng đồng quốc tế và nỗi lo sợ xung đột lan rộng, ASEAN được kỳ vọng sẽ đóng vai trò chủ động. Dưới sự dẫn dắt của chủ tịch luân phiên hoặc thông qua Hội đồng Hòa bình và An ninh ASEAN, tổ chức này sẽ mời cả Thái Lan và Campuchia cùng ngồi vào bàn đối thoại.
• Vai trò của Trung Quốc: Trung Quốc, một cường quốc có ảnh hưởng lớn trong khu vực, dù ủng hộ đối thoại công khai, nhưng có thể ngầm hỗ trợ Campuchia nhằm bảo vệ lợi ích và ảnh hưởng địa chính trị của mình trong khu vực.
• Hệ quả: Kịch bản này có thể mang lại sự ổn định tạm thời cho tình hình. Tuy nhiên, nếu không có một giải pháp lâu dài và toàn diện cho các vấn đề cốt lõi (như tranh chấp lãnh thổ), nguy cơ bùng phát trở lại là rất cao.
• Khả năng xảy ra: Cao, nhất là khi có sự phối hợp gây sức ép từ các cường quốc như Liên minh châu Âu (EU), Hoa Kỳ và Trung Quốc, những bên có lợi ích đáng kể trong việc duy trì hòa bình khu vực.

KỊCH BẢN 3: Đạt thỏa thuận ngừng bắn song phương, giữ nguyên hiện trạng – Giải pháp tạm thời

• Diễn biến: Hai quốc gia sẽ chủ động tiến hành các cuộc đàm phán song phương. Quá trình này có thể diễn ra dưới sự chứng kiến của các nước trung lập hoặc thông qua các kênh quân sự – ngoại giao bí mật, nhằm đạt được một thỏa thuận ngừng bắn.
• Tác động: Một thỏa thuận ngừng bắn sẽ ngay lập tức giảm bớt căng thẳng, cho phép khôi phục một phần hoạt động du lịch và thắt chặt an ninh biên giới, mang lại sự ổn định cần thiết.
• Rủi ro: Điểm yếu lớn nhất của kịch bản này là các mâu thuẫn cốt lõi, đặc biệt là tranh chấp lãnh thổ, sẽ chưa được giải quyết tận gốc. Điều này có thể dẫn đến việc xung đột bùng phát trở lại trong tương lai khi điều kiện thích hợp.
• Khả năng xảy ra: Trung bình, khả năng này phụ thuộc nhiều vào mức độ thiệt hại mà hai bên phải gánh chịu từ các cuộc giao tranh và áp lực từ dư luận nội địa yêu cầu chấm dứt bạo lực.
• KỊCH BẢN 4: Kéo theo can thiệp gián tiếp từ các cường quốc – Sân chơi địa chính trị
• Diễn biến: Nếu cuộc chiến kéo dài và bắt đầu ảnh hưởng đến các lợi ích chiến lược toàn cầu như giao thương quốc tế, đầu tư nước ngoài hay chuỗi cung ứng khu vực, các cường quốc như Trung Quốc, Mỹ và EU có thể không còn đứng ngoài cuộc. Họ có thể can thiệp gián tiếp thông qua viện trợ quân sự, hỗ trợ chính trị hoặc tác động thông qua Liên Hợp Quốc.
• Biến số địa chính trị: Đây là kịch bản phức tạp do mối quan hệ địa chính trị hiện tại. Trung Quốc có quan hệ rất thân thiết với Campuchia, trong khi Thái Lan là đối tác chiến lược quan trọng của Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu.
• Hệ quả: Khu vực Đông Nam Á có nguy cơ cao trở thành “chiến trường ủy nhiệm” cho cuộc cạnh tranh ảnh hưởng giữa các cường quốc, điều này sẽ làm suy yếu nghiêm trọng vai trò trung lập và sự thống nhất của ASEAN.
• Khả năng xảy ra: Thấp, nhưng đây là kịch bản đáng lo ngại nhất nếu xung đột hiện tại không được kiểm soát và có dấu hiệu lan rộng trên quy mô lớn.

Đánh giá tổng thể và triển vọng xung đột Campuchia và Thái Lan

Cuộc xung đột biên giới giữa Thái Lan và Campuchia, dù chưa phải là một cuộc chiến tranh toàn diện, nhưng đang chứa đựng đủ các yếu tố nguy hiểm để biến thành một điểm nóng khu vực. Tương lai của tình hình này sẽ phụ thuộc rất lớn vào ý chí chính trị của các nhà lãnh đạo hai quốc gia, vai trò chủ động và hiệu quả của ASEAN trong việc trung gian hòa giải, cùng với sự điều tiết cẩn trọng của các cường quốc đang theo dõi sát sao tình hình. Việc tìm kiếm một giải pháp lâu dài và bền vững cho các tranh chấp lãnh thổ là chìa khóa để đảm bảo hòa bình và ổn định cho khu vực Đông Nam Á.

Tầm quan trọng của đối thoại và giải pháp ngoại giao

Để tránh những kịch bản xấu nhất, việc thúc đẩy đối thoại ở mọi cấp độ – từ song phương đến đa phương thông qua ASEAN – là cực kỳ cấp thiết. Cộng đồng quốc tế cần tiếp tục gây áp lực và hỗ trợ các nỗ lực hòa giải để đạt được một thỏa thuận ngừng bắn và, quan trọng hơn, một giải pháp toàn diện cho các tranh chấp biên giới, đảm bảo hòa bình lâu dài cho người dân và ổn định cho khu vực.

Follow page: Vietnam Stats
Xem thêm: Vương Nghị: bộ não điều khiển chiến lược toàn cầu của Trung Quốc