Lịch sử đan xen thù hận và tranh chấp không ngừng
Mối quan hệ giữa Trung Quốc và Nhật Bản là một bức tranh phức tạp, được định hình bởi những vết sẹo lịch sử sâu đậm cùng các tranh chấp hiện tại. Cuộc chiến tranh Trung-Nhật (1894-1895) và đặc biệt là sự xâm lược trong Chiến tranh Thế giới thứ hai, với đỉnh điểm là Thảm sát Nam Kinh, đã để lại một di sản thù hận sâu sắc. Phía Trung Quốc thường xuyên cáo buộc Nhật Bản né tránh thừa nhận đầy đủ tội ác, trong khi Tokyo khẳng định đã đưa ra nhiều lời xin lỗi.
Bên cạnh quá khứ, quần đảo Senkaku/Điếu Ngư là tâm điểm tranh chấp lãnh thổ gay gắt. Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền lịch sử từ thời nhà Minh-Thanh và cho rằng quần đảo bị Nhật Bản chiếm đoạt phi pháp. Ngược lại, Tokyo khẳng định việc sáp nhập vào năm 1895 là hợp pháp khi quần đảo là “đất vô chủ” và không thuộc diện phải trả lại sau Thế chiến II. Giá trị kinh tế và chiến lược (tiềm năng dầu khí, nguồn lợi thủy sản) của vùng biển này càng khiến căng thẳng leo thang.
Cạnh tranh kinh tế, ảnh hưởng địa chính trị và tâm lý dân tộc
Là hai nền kinh tế lớn nhất châu Á (thứ 2 và thứ 4 thế giới), Trung Quốc và Nhật Bản vừa là đối tác thương mại quan trọng, vừa là đối thủ cạnh tranh quyết liệt. Kim ngạch thương mại song phương từng đạt 266,4 tỷ USD vào năm 2008, nhưng sự trỗi dậy của Trung Quốc và tham vọng bá quyền khu vực đã khiến Nhật Bản lo ngại về vị thế của mình.
Tâm lý dân tộc chủ nghĩa mạnh mẽ ở cả hai quốc gia thường bùng phát thành các cuộc biểu tình chống Nhật tại Trung Quốc và sự bất tín nhiệm lẫn nhau (khảo sát BBC 2014 cho thấy đa số người dân hai nước có cái nhìn tiêu cực về đối phương). Tranh cãi về sách giáo khoa lịch sử cũng liên tục là nguồn cơn gây căng thẳng.
Trên trường quốc tế, cuộc cạnh tranh ảnh hưởng diễn ra gay gắt. Trung Quốc đẩy mạnh sáng kiến “Vành đai và Con đường”, trong khi Nhật Bản tăng cường liên minh với Mỹ và các đối tác khu vực, đồng thời gia tăng năng lực quốc phòng. Cả hai đều nỗ lực mở rộng ảnh hưởng tại các tổ chức quốc tế như ASEAN và cạnh tranh đầu tư tại các nước thứ ba.
Triển vọng tương lai: Đối đầu hay hợp tác thực dụng?
Mặc dù đối mặt với nhiều mâu thuẫn sâu sắc, Trung Quốc và Nhật Bản vẫn duy trì các kênh liên lạc ngoại giao và có những nỗ lực cải thiện quan hệ. Ví dụ, cuộc gặp năm 2018 giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và cố Thủ tướng Abe Shinzo, cùng 20 thỏa thuận hợp tác kinh tế đạt được vào tháng 3/2025, cho thấy tiềm năng hợp tác vẫn tồn tại.
Phân tích cho thấy mối quan hệ Trung-Nhật không phải là “đối thủ không đội trời chung” tuyệt đối, mà là một sự cân bằng phức tạp giữa đối đầu và hợp tác thực dụng. Hai cường quốc này buộc phải quản lý những bất đồng lịch sử, lãnh thổ và cạnh tranh quyền lực, đồng thời tận dụng lợi ích kinh tế từ hợp tác. Sự ổn định của châu Á phụ thuộc đáng kể vào khả năng hai bên quản lý hiệu quả những khác biệt và tìm kiếm điểm chung vì lợi ích khu vực và toàn cầu.
Follow page: Vietnam Stats
Xem thêm: Vương Nghị: bộ não điều khiển chiến lược toàn cầu của Trung Quốc
Vietnamese 
English 