Việt Nam: Đi sau nhưng có thể vượt trước?

Học từ thất bại của người đi trước

Việc đi sau có một lợi thế lớn: không cần phải thử và sai quá nhiều. Các nước đi trước đã có hàng chục năm kinh nghiệm – cả thành công lẫn sai lầm. Từ những khủng hoảng bất động sản, ô nhiễm đô thị, mô hình phát triển không bền vững cho tới các thất bại trong cải cách thể chế, Việt Nam có thể rút ra nhiều bài học quý giá để tránh vết xe đổ.

Cơ hội “nhảy cóc” công nghệ

Một trong những lợi thế lớn nhất của nước đi sau là khả năng bỏ qua các công nghệ lỗi thời. Không bị trói buộc bởi hạ tầng cũ, Việt Nam có thể đi thẳng vào các lĩnh vực như:

• Năng lượng tái tạo thay vì điện than
• Chính phủ điện tử thay vì bộ máy giấy tờ
• AI và logistics số thay vì cơ sở hạ tầng truyền thống
• Công nghệ tài chính (fintech) thay vì ngân hàng truyền thống

Điều này giúp tiết kiệm chi phí đầu tư, rút ngắn thời gian phát triển và thích nghi nhanh hơn với xu thế toàn cầu.

Chi phí cạnh tranh – điểm đến mới của FDI

Việt Nam đang có một sự kết hợp hiếm có giữa chi phí lao động thấp, chính trị ổn định và vị trí địa lý thuận lợi. Trong bối cảnh các doanh nghiệp toàn cầu tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc, Việt Nam nổi lên như một điểm đến thay thế hàng đầu.

Các ngành sản xuất điện tử, dệt may, chế biến thực phẩm và gần đây là công nghiệp bán dẫn đều chứng kiến sự gia tăng đầu tư mạnh mẽ. Đây là cơ hội không chỉ để tạo việc làm, mà còn để học hỏi, chuyển giao công nghệ và nâng cấp chuỗi giá trị.

Thị trường nội địa đang bùng nổ

Với dân số hơn 100 triệu người, Việt Nam là một trong những thị trường tiêu dùng tiềm năng nhất châu Á. Tầng lớp trung lưu tăng nhanh kéo theo nhu cầu cao về nhà ở, giáo dục, chăm sóc sức khỏe, công nghệ và giải trí.

Khác với các quốc gia đã chạm đỉnh dân số hoặc đang già hóa nhanh như Hàn Quốc, Nhật Bản hay Trung Quốc, Việt Nam đang trong thời kỳ “dân số vàng”. Đây là lợi thế chiến lược để thúc đẩy tăng trưởng nội địa và giữ vững đà phát triển dài hạn.

Không bị trói bởi di sản cũ

Một nghịch lý thú vị: nước đi sau không phải phá bỏ những cái cũ để xây cái mới. Việt Nam có cơ hội xây dựng hạ tầng, đô thị, chính sách và hệ thống quản trị từ đầu – theo hướng hiện đại, linh hoạt và bền vững hơn.

Ví dụ, thay vì phải cải tạo đô thị cũ kỹ như Bangkok hay Jakarta, Việt Nam có thể quy hoạch đô thị thông minh ngay từ đầu ở các khu vực mới như Thủ Thiêm, Bắc Thăng Long, Nhơn Trạch hay ven biển miền Trung.

Tận dụng thời cơ – hay mãi là công xưởng giá rẻ?

Đi sau không xấu, nếu chúng ta dám đi nhanh và khác biệt. Nhưng nếu bỏ lỡ thời cơ, Việt Nam rất dễ rơi vào cái bẫy trung thu nhập – chỉ mãi là công xưởng giá rẻ trong chuỗi giá trị toàn cầu, mà không thể vươn lên thành trung tâm sáng tạo hay công nghệ.

Thế kỷ 21 không chờ đợi ai. Và khoảng cách giữa các nước không còn được đo bằng số năm phát triển, mà bằng tốc độ cải cách, khả năng thích nghi và sự táo bạo trong tầm nhìn chiến lược.

Việt Nam – đi sau, nhưng hoàn toàn có thể vượt trước.

Xem thêm: Vì sao Việt Nam là quốc gia thứ 3 đạt Thỏa thuận thuế với Mỹ?
Follow page: Vietnam Stats